Rakamlarla E-Atık
E-atık, elektronik atık olarak sınıflandırılan malzemenin kısaltma olarak ifadesidir. Dünyada hammaddeye duyulan ihtiyacın her geçen gün biraz daha arttığı bilinen bir gerçektir. Büyük işletmelerin hammadde maliyetleri de her geçen gün yükselir. Bu nedenle geri dönüşüme talep gün be gün artar. Bu kapsamda kurulmuş geri dönüşüm tesisleri vasıtası ile hammadde maliyetleri düşürülmeye çalışılır. Rakamlarla e-atık miktarının ne olduğuna aşağıdaki yazımızda değinelim.
Yapılan araştırmalar baz alınarak ulaşılan verilere göre Türkiye’de ortaya çıkan e-atık miktarı yıllık 535 bin tondur. Bu korkunç rakamın sadece 10-25 ton arası geri dönüşüm için kullanılır. Yani çıkan elektronik atık miktarının sadece %2,5’luk kısmının geri dönüşümü sağlanabiliyor.
Dünyadaki e-atık depolama alanları hızlı şekilde dolmaktadır. Sadece Amerika Birleşik Devletleri’nde 100 milyondan fazla bilgisayar kullanılamaz halde, atığa dönüşmüştür. Fakat bu bilgisayarların yaklaşık % 20’si geri dönüşüm tesislerinde kullanıma kazandırılmıştır.
E-Atıkların Geri Dönüşüm İşlemi
Günümüzde birçok şirket, hammadde maliyetlerini düşürmek maksadıyla geri dönüşüm tesisine ihtiyaç duyar. Bu kapsamda şirketlerin faaliyeti hiç de azımsanmayacak seviyededir. Bu tesisler aracılığı ile işletmeler hammadde ihtiyaçlarının büyük bir kısmını gerçekleştirirken atığın doğaya karışmasına da engel olur.
E-atık malzemelerin hurdacılar tarafından toplanmasının bir kısım dezavantajları vardır. Bu tür uygulamalarda e-atıklar toplanan diğer hurda malzemeler ile tepkimeye girdiğinden belli özeliklerini kaybeder.
Dünyada toplanan e-atığın yaklaşık %70’lik kısmını Çin alır. Çin’in Guiyu kentinde kurulan geri dönüşüm tesislerinde malzeme tekrar kullanıma kazandırılır. Söz konusu tesislerde 150 binden fazla kişi istihdam edilir.
E-Atık Gerçeği
Ürünlerin geri dönüşümü esnasında içerisinde bulunan plastik maddeler eritilir. Malzemenin içerisinde bulunan devre levhaları da plastik aksam gibi ayrıştırılır. E-atık cihazların içerisinde kullanılan altın asit banyolarında ortaya çıkar.
E-atık tesislerinde işçi olarak çalışmak her ne kadar kanser riskini doğursa da e- atık tesisleri bir gerekliliktir. Yukarıda da belirtildiği gibi Çin geri dönüşüm konusunda gelişmiş ülkeler arasındadır. Guiyo kentinin bu iş için seçilmesi zemin yapısının dahi geri dönüşüm ayrıştırmasına uygun olmasından kaynaklıdır. Buna rağmen Guiyo kentindeki çocukların birçoğunda havadaki kurşun konsantrasyonu sebebiyle zehirlenme olur.
